الهام شوقی ازجمله گویندگان و نویسندگان قدیمی رادیوست كه از حضور و فعالیتش در این رسانه شنیداری 28سال می‌گذرد. او كه مدرس فن بیان و گویندگی نیز هست، كارش را با رادیوگیلان آغازوفعالیتش را در تهران در شبكه‌های مختلف رادیویی دنبال كرده. این گوینده پیشكسوت درحال حاضر به شكل یك هفته در میان اجرای برنامه «عصر تهران» رادیو تهران را برعهده دارد و در رادیو پیام نیز در شیفت نیمروزی یكشنبه‌ها از ساعت 10 تا 14 در خدمت شنوندگان است.
شوقی در این گفت‌وگو تأكید می‌كند رادیو خانه اوست و اگر بارهاوبارها به گذشته برگردد، باز همین مسیر هنری و شغلی را انتخاب خواهد كرد. او همچنین حضور جوانان علاقه‌مند، تحصیلكرده و دارای صدای خوب و اثرگذار را برای ماندگاری و تداوم حیات رادیو لازم و ضروری می‌داند.
شما با شبكه‌های مختلف از جمله رادیوهای ورزش، فرهنگ، تجارت، تهران، پیام و...همكاری داشته‌اید. كدام حوزه بیشتر مورد علاقه‌تان است؟
به عقیده من، هنر این است كه یك گوینده بتواند در تمام حوزه‌ها كار خود را به نحو احسن انجام دهد اما هر انسانی در كنار ابعاد مختلف توانایی‌اش، به یك یا چند حوزه گرایش ذهنی و حسی بیشتری دارد. این موضوع برای من هم همیشه صادق بوده و اگر بخواهم دقیق به آن اشاره كنم، حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، ادبی و روان‌شناسی همیشه انتخابم در طول این 28سال كار بوده است. البته در این حوزه‌ها همیشه به‌طور همزمان فعال نبوده‌ام اما گاهی اوقات یك برنامه‌ام در چند بخش به موضوعات اجتماعی، فرهنگی، ادبی و...پرداخته است و با انگیزه بیشتری در آن برنامه اجرا كرده‌ام و لذتش را هم برده‌ام. نمونه‌اش همین برنامه عصر تهران رادیو تهران است.
آیا هر برنامه رادیویی با توجه به موضوع و شنوندگانش، لحن و صدای خاصی را برای گویندگی می‌طلبد؟
بدون شك همین‌طور است. هر برنامه در دل محتوایی كه ارائه می‌دهد، كدهای شناسایی برای گوینده دارد. یعنی این‌كه مثل یك نقشه راهنما به گوینده خواهد گفت براساس این محتوا و متن موظف هستی لحنت را این‌گونه انتخاب كنی. این گوینده است كه براساس تجربیات و دانش اجرا و احاطه‌ا‌ش به متن و موضوع، بهترین لحن را برای خوانش و اجرای بداهه انتخاب می‌كند. قطعا لحن اجرای یك برنامه پزشكی با لحن اجرای یك میزگرد سیاسی یا جُنگ عصرگاهی متفاوت است. اینجا گوینده می‌ماند و توانایی‌هایش برای زیباتر كردن برنامه با كلماتی كه درست ادا می‌شود و با لحنی كه خاص اجرای همان برنامه است. این یعنی برنامه‌ای شسته‌رفته با هنر گوینده‌ای توانمند.
در تمام سال‌های فعالیت‌تان در رادیو، از اجرای كدام برنامه‌ها بیشترین لذت را برده‌اید و همچنان در خاطرتان مانده است؟
بسیار طبیعی است كه گوینده‌ای با سابقه كاری من، برنامه‌های زیادی را در طول این سال‌ها اجرا كرده باشد. از آنجا كه برای همه برنامه‌هایم ارزش قائلم و هر كدام درس جدیدی در اجرا و زندگی به من داده‌اند، اجازه دهید به چند نمونه نام‌آشنا كه هم در جشنواره‌های مختلف بابت‌شان كاندیدای دریافت جایزه بهترین گوینده زن شده‌ام یا جایزه‌ای برای اجرای‌شان دریافت كرده‌ام یاد كنم. برای مثال برنامه‌های «دعوت»، «به همین راحتی»، «سعادت‌آباد»، «شهر زیبا» یا برخی از نوبت‌های اجرایم در رادیو پیام و تعدادی دیگر كه شاید مربوط به سال‌های دور است و نام‌شان در خاطرم نیست.
آیا فقط داشتن صدای خوب برای فعالیت و گویندگی رادیو كافی است؟
شاید بیست و چند سال پیش می‌شد این سوال را با كمی اغماض و گفتن پاسخ «بله» جواب داد اما سال‌هاست هنر گویندگی فقط به داشتن یك صدای خوب خلاصه نمی‌شود. صدای خوب، شفاف، رسا و شناخت مخرج درست ادای كلمات در سخن گفتن،شرط لازم برای گویندگی است اماشرطی كافی نیست.یك گوینده اگر صدای خوب وخاصی داشته باشد اما توان اجرایش ضعیف باشد، در حوزه اجرا به چه كار می‌آید. توان اجرا یعنی گوینده بداند هر متن لحن خوانش خودش را دارد. باید مكث‌ها را بشناسد، فراز و فرودها را نادیده نگیرد، به طنین‌بخشی در برخی متن‌ها اهمیت دهد و حد صدایش را بشناسد. یعنی بهترین جایی كه صدایش بعد از خروج از حنجره می‌تواند روی مخاطب اثرگذار باشد.نه بی‌دلیل فریاد بكشد و نه بی‌‌جهت زمزمه‌وار سخن بگوید. پس صدای خوب در كنار رعایت نكات بسیاری كه فقط چند موردش را به اختصار عرض كردم، می‌تواند از یك گوینده، خاطره‌ای مانا در ذهن شنونده بسازد. گوینده‌ای كه علاوه بر داشتن صدایی كه سرمایه اوست به هنر و دانش «چطور و چگونه» گفتن هم آراسته باشد، ارزش بودن در این حرفه را دارد و این میسر نمی‌شود مگر با آموزش‌دیدن نزد كسانی كه به كارشان آگاهند.
شما سال‌هاست فن بیان تدریس می‌كنید. حضور جوانان در این حوزه را چگونه می‌بینید؟
درمقایسه با سال‌های گذشته؛ علاقه‌مندی بیشتری درجوانان می‌بینم. البته نگوییم فقط جوانان.همه كسانی كه به هنر خوب سخن گفتن در زمانه حاضر به‌عنوان یك ضرورت فكرمی‌كنند هم دراین طیف قرارمی‌گیرند.جذابیت هنرگویندگی و فراگیری علم صدا، شناخت جایگاه صداوتسلط در انتخاب لحن درست اجرا،جوانان تشنه یادگیری رابه كلاس‌های فن بیان می‌كشاند. تماشای این گروه برای من همیشه لذت‌بخش بوده، چون من را به روزهای اول حضورم در رادیو پیوند می‌زند كه همه گوش بودم برای آموختن، همه چشم بودم برای یادگیری و دائم درحال اصلاح لحن وبازسازی آن در كارهایم. پس اگربخواهم پاسخ دقیقی به این پرسش بدهم، خواهم گفت دنیای صداوگویندگی به حضورجوانان علاقه‌مند باپشتكار فراوان،تحصیلكرده ودارای صدای خوب واثرگذار بسیارنیازمند است.چون تازگی صدامخاطب‌جذب‌كن است وما بدون مخاطب فراموش می‌‌شویم.ما یعنی رادیو.
اگر به گذشته برگردید باز هم كار در رادیو را انتخاب می‌كنید و از مسیری كه آمده‌اید پشیمان نیستید؟
اگر بارها به گذشته برگردم همین مسیر، همین هنر وهمین شغل راانتخاب خواهم كرد. حتی لحظه‌ای شك نخواهم كرد. رادیو خانه من است؛ خانه‌ای كه از 20سالگی در آن روی من باز شد. من در این خانه پنجره‌ای داشتم رو به دنیای آرزوها؛ آرزوی گوینده‌ای كه در یادها بماند و امیدوارم كه بماند.
چه آینده‌ای را برای رادیو پیش‌بینی می‌كنید؟
آنچه از گذشته تا به حال بوده، از حال تا آینده هم خواهد بود. به عشق صداهای خوب و خاطره‌انگیز در رادیو، به بركت حضور پیشكسوتان رادیو و با ورود نسل جدیدی از گویندگان خوش‌الحان كه بازوی توانای ما در كار خواهند شد.
مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
كانال رادیو تهران را در پیام رسان بله به نشانی radiotehranplus@ جستجو كنید.
علاقه‌مندان می‌توانند برنامه‌های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.
